Algemene dekkingsmiddelen

De lokale heffingen bestaan uit de onroerende zaakbelasting en de precariobelasting. Op de onroerende zaakbelasting is een inflatiecorrectie van 3,30% toegepast in overeenstemming met de technische uitgangspunten van de begroting. Dit zorgt voor een stijging van de baten met een bedrag van € 483.000. Vanwege de omvang van de onroerende zaakbelasting vindt daar de grootste stijging plaats. Tevens is door areaal-uitbreiding de opbrengsten op de OZB verhoogd met € 109.000.

Jaarlijks verschijnen meestal drie circulaires. De meicirculaire geeft de vertaling van de Voorjaarsnota van de Rijksoverheid, de septembercirculaire de vertaling van de Miljoenennota en de decembercirculaire rondt het uitkeringsjaar zoveel mogelijk af.
Het uitgangspunt bij de begroting is de meicirculaire. Inhoudelijk bent u over de meicirculaire 2022 geïnformeerd via een raadsinformatiebrief over dit onderwerp. Ten opzichte van de gewijzigde begroting 2022 stijgt de algemene uitkering met € 12.751.000.  Deze stijging is als volgt opgebouwd:

1. Het accres stijgt (meerjarig) als gevolg van geplande uitgaven door het Rijk. Ten opzichte van 2022 bedraagt de stijging € 7,9 miljoen. Het accres is nog hoger dan eerder in de Maartbrief 2022 werd gemeld, onder andere door extra rijksuitgaven voor vennootschapsbelasting, koppeling AOW aan de verhoging van het minimumloon, defensie-uitgaven en een hogere loon- prijsontwikkeling dan eerder aangenomen. In 2026 valt het accres echter terug naar een structureel niveau, waardoor de accresstijging tot en met 2025 niet voor structureel beleid kan worden aangewend.
2. In de meicirculaire vindt de jaarlijkse inflatiecorrectie plaats die dient ter dekking van loon- en prijsstijgingen. Dit wordt de nominale ontwikkeling genoemd. In de Miljoenennota 2022 is rekening gehouden met een index van 2,4%. Gezien de aanzienlijke inflatie van dit moment, is het de verwachting dat deze correctie onvoldoende zal zijn. Het effect bedraagt € 3,6 miljoen.
3. Het herverdeeleffect vloeit voort uit de herijking van het Gemeentefonds die per 1 januari 2023 wordt ingevoerd. Hoofddoel voor een nieuw verdeelstelsel was om het verdeelsysteem eenvoudig en uitlegbaar te maken en om een stelsel te ontwikkelen dat beter aansluit bij de noodzakelijke kosten die gemeenten maken. Den Helder valt onder de nadeelgemeenten en heeft in totaal een nadelig effect van € 2.057.000. Om gemeenten te kunnen laten ingroeien in het nieuwe verdeelmodel is een ingroeipad ingesteld van normaal gesproken € 7,50 per inwoner in 2023, € 22,50 per inwoner in 2024 en € 37,50 per inwoner vanaf 2025. In de meicirculaire zijn aangepaste ingroeipaden vermeld voor gemeenten met een beperkte financiële draagkracht en een lage sociaal economische status. Gemeente Den Helder is daaronder geschaard, waardoor het ingroeipad in 2023-2025 is gewijzigd naar respectievelijk € 5, € 12,50 en € 22,50 per inwoner. In 2023 geeft dat een herverdeeleffect van € 283.000 nadelig.
4. In de uitkering van het gemeentefonds zit een opschalingskorting verwerkt. De gedachte hierachter is dat grotere gemeenten efficiënter en slagvaardiger kunnen optreden en daardoor toekunnen met een lagere algemene uitkering. Deze oplopende opschalingskorting is door het huidige kabinet voor de jaren 2023 – 2025 geschrapt, een voordeel van ruim € 1,3 miljoen.

De daling van de integratie-uitkering (IU) Sociaal Domein in 2023 is te verklaren doordat de deeluitkeringen Participatie (onderdelen Nieuw Wajong en Nieuw begeleiding exclusief beschut werk) en Voogdij/18+ overgaan naar de algemene uitkering. Dit gebeurt in het kader van de herijking van het Gemeentefonds.
Het restant van de IU Participatie en de IU Beschermd wonen blijven achter in de IU Sociaal Domein.

Het kabinet gaat de komende tijd met gemeenten en andere relevante partijen verder in gesprek over de Hervormingsagenda Jeugd, die moet bestaan uit een combinatie van een set van kostenbesparende maatregelen en een financieel kader waarmee een structureel houdbaarder jeugdstelsel wordt gerealiseerd. Bij het afsluiten van de Hervormingsagenda zal het kabinet ook besluiten over de extra middelen voor 2024 en verder die aan gemeenten beschikbaar gesteld worden.

Den Helder ontvangt in 2023 € 5.314.000 ter compensatie van  de kosten voor Jeugdzorg. Het Rijk, de VNG en Interprovinciaal Overleg hebben destijds afgesproken dat gemeenten een stelpost mochten opnemen in de begroting van 75% van de nog te ontvangen middelen. Dit hebben wij gedaan, waardoor er nu per saldo nog € 1.882.000 extra geld beschikbaar komt voor Jeugdzorg in 2023.

Inmiddels is tussen het Rijk, IPO en VNG afgesproken dat gemeenten in hun meerjarenraming voor de jaarschijven 2024 t/m 2026 rekening mogen houden met de volledige bijdragen uit de Hervormingsagenda Jeugd. Vorig jaar was dat nog 75%. Dit hebben wij in de begroting aangepast. Deze middelen zijn toegevoegd aan de budgetten voor jeugdzorg.

Elk jaar maken wij in de Programmabegroting een nieuwe berekening van de rente-omslag, zie voor de berekening de paragraaf Financiering. Bij deze berekening moeten wij rekening houden met onze (verwachte) rentelasten en bekende rentebaten. Deze rentebaten zijn onder andere afkomstig uit de grondexploitatie en de doorlening van onze geldleningen. Uit de rentebaten en -lasten volgt een saldo. Dit saldo moet gedekt worden door onze investeringen.

Naast de eerdere herstructurering van onze leningenportefeuille in 2021, heeft er eind 2021 nog een herstructurering plaatsgevonden van de leningen die zijn aangetrokken ten behoeve van Woningstichting Den Helder. Hierbij zijn nieuwe (voordeligere) geldleningen aangetrokken en een aantal oude geldleningen is afgelost. Hierdoor zijn zowel de rentelasten als de rentebaten opnieuw gedaald. Deze daling valt ook terug te lezen uit de berekening van de rente-omslag. Uit de berekening blijkt dat het rentepercentage daalt naar 0,3%.

Het effect dat op financiering behaald wordt, moet verdeeld worden over de andere producten van de gemeente. Dit zorgt ervoor dat het voordelig saldo op de kostenplaats financiering daalt naar € 30.000. Dit is een daling van € 93.000 ten opzichte van de begroting 2022. Op de verschillende producten in de begroting 2022 is de verlaging van de kapitaallasten echter zichtbaar door de daling van de rente-omslag. Daarnaast zijn er natuurlijk ook ontwikkelingen in het overzicht van de investeringen en de grondexploitaties die van invloed zijn op de financiering.